De binnenstad van de toekomst

Al jaren wordt er door velen gemopperd over de inrichting van het stadserf. En terecht. De Heurne is een zooitje, de fietsen voor de HEMA ook, Kruispunt de Graaff een onoverzichtelijke bende, overal palen, drempels, slagbomen, etc. Kortom, veel puin en geen uitstraling en gemiste economische kansen.

De gemeente wil hierin verandering brengen. Daartoe heeft zij het Instituut voor Publiek en Politiek opdracht gegeven een discussie over de binnenstad vorm te geven met alle betrokken maatschappelijke organisaties. Om op die manier een plan te maken voor een nieuwe binnenstad dat op zo'n groot mogelijk draagvlak kan rekenen. In de discussiegroep hadden de winkeliers en de gemeente uiteraard een belangrijke plaats. Daarnaast zaten er vertegenwoordigers van bewoners, gehandicapten, culturele organisaties, de natuur- en milieuraad in de discussiegroep. Namens de Fietsersbond enfb sprak ondergetekende.

En het is gelukt ! Er ligt een plan waar alle betrokkenen zich voldoende in kunnen vinden. Wat betreft het verkeer bevat het de volgende elementen

vrijwel de gehele binnenstad wordt langzaam-verkeer gebied, dus autovrij. In de binnenstad mogen fietsers overal komen.
uiteraard komt er een regeling voor gehandicapten, bewoners, etc met auto's.
bevoorrading kan plaatsvinden van 6.00 - 11.00 uur. Daarna is de binnenstad fysiek afgesloten voor vrachtauto's.
voor het doorgaande fietsverkeer komt er:
- een oost-westroute over het Van Heekplein (en over de Molenstraat)
- een noord-zuidroute via de Beltstraat - Piet Heinstraat.
Het aantal fietsenstallingen wordt verdubbeld om te kunnen voldoen aan de vraag naar stallingen op piekmomenten. Hierbij wordt zo veel mogelijk maatwerk nagestreefd: zowel kleinschalige voorzieningen als grotere centrale opvang.

De Fietsersbond enfb is zeer tevreden met deze resultaten. De consequenties zijn nogal vergaand. Een poging om er een paar te schetsen:

door het autovrije karakter van de binnenstad kan al het autowerende straatmeubilair als slagbomen, paaltjes, verkeersdrempels, uit de binnenstad verdwijnen. De afsluitpaaltjes komen aan de rand van de binnenstad te staan.
de gehele binnenstad blijft te allen tijde goed bereikbaar met de fiets.
voor de doorgaande noord-zuidfietser is lange tijd gezocht naar een oplossing die beter is dan het huidige fietsding voor de Zuidmolen. Uitgangspunt van de Fietsersbond enfb was hierbij dat de Beltstraat op zich qua route een goed alternatief was, maar dat de fietser niet over de busbaan geleid kon worden wegens te grote (subjectieve en objectieve) verkeersonveiligheid.
De oplossing is nu gevonden door langs de Beltstraat aan de centrumzijde een eenzijdig tweerichtingenfietspad vrijliggend aan te leggen. Hierdoor is de fietser fysiek gescheiden van de bus en wordt het aantal kruisingen met drukkere autowegen zelfs beperkt !
het aantal fietsenstallingen moet met zo'n 2500 à 3000 uitgebreid worden. Hiertoe komen er 1 tot enkele ondergrondse stallingen (Van Heekplein, Oude Markt ?) en zullen vermoedelijk ook nog enkele panden aangekocht moeten worden, bijvoorbeeld rond de HEMA. Het gemopper op al die rondslingerende fietsen is dan hopelijk verleden tijd. In plaats van mopperen wordt de fietser nu eindelijk een alternatief geboden: goede stallingen op goede locaties, en overwegend gratis !

Het moet gezegd worden dat dit resultaat niet zonder slag of stoot bereikt is. Veel discussie is er geweest over De Heurne, de HEMA, Korte Haaksberger- en Hengelosestraat, Kruispunt de Graaff, Zuiderhagen en Zuidmolen en het stallen in voetgangersgebieden. De Fietsersbond enfb heeft op deze punten een cruciale rol gespeeld, overigens in zeer goede en nauwe samenwerking met de Natuur- en Milieuraad. Uiteindelijk is toch iedereen gaan inzien dat niks doen de bereikbaarheid van de stad voor alle verkeersdeelnemers in gevaar brengt, zie de huidige situatie op de Heurne. Winkelend publiek hecht nu eenmaal aan autovrije straten, en een serieuze winkelstad honoreert dat verzoek. Ook is het besef meer en meer gegroeid dat er ruim voldoende ruimte voor de fiets in de binnenstad is, als de auto's en alle daarmee geassocieerde straatmeubilair uit de binnenstad verwijderd zijn. Fietsen is dus geen probleem. Tenslotte bezet iedere Enschedeër die met de auto naar de binnenstad gaat een plek die iemand uit de regio had willen gebruiken. Het grootste aantal bezoekers trekt dus een binnenstad waarheen Enschedeërs op de fiets en met de bus gaan, en mensen van buiten de stad met de auto.

Binnenkort worden de voorstellen van de discussiegroep voorgelegd aan het Enschedese publiek. Er zal ongetwijfeld commentaar op komen, maar gezien het zeer brede draagvlak binnen de discussiegroep kan ik mij niet voorstellen dat de plannen nog wezenlijk zullen veranderen. Daarna volgt uiteraard nog het college en de raad.

Hoewel het definitieve besluit dus nog niet genomen is, lijkt de binnenstad van Enschede een zonnige toekomst tegemoet te gaan, met een hoofdrol op straat voor de voetganger en de fietser. Hiermee zijn de alweer zes jaar oude voorstellen van de Fietsersbond enfb over de inrichting van de binnenstad vrijwel integraal gerealiseerd.

Theo Zeegers

Klaas Sikkel - 23 Aug 1998
Fietsersbond enfb afdeling Regio Enschede