Fietsersbond enfb afdeling Regio Enschede
Ik heb enige jaren in een streek gewoond waar de fietser-met-helm een normale verschijning in het straatbeeld is. Terug in Nederland, en een helm rijker, zet ik hem vaak op bij fietstochten. Als lid van de plaatselijke kerngroep van de enfb vraag je je dan toch af of je het goede voorbeeld geeft, het verkeerde voorbeeld geeft, of alleen maar voor aap rijdt.
Een moeilijk probleem, dat vraagt om een persoonlijke stellingname.
Enerzijds wordt erop gewezen dat een helm slechts een beperkte bescherming tegen (hoofd)letsel bij verkeersongevallen biedt. Wat het oplevert, daar zijn de deskundigen het niet over eens. Er zijn verschillende onderzoeken naar gedaan en de schattingen over het aantal dodelijk verongelukte fietsers dat met een helm niet dodelijk verongelukt zou zijn lopen uiteen van 10 tot 50 %. Pessimisten wijzen er bovendien op dat andere vormen van letsel (met name nekletsel) juist door het dragen van een helm kunnen ontstaan. Ook veronderstellen sommigen dat de gehelmde fiet- ser, omdat hij zich beschermd waant, grotere risico's neemt.
Ik weet niet wat ik daarvan moet geloven. Als de helm een deuk oploopt en het hoofd heel blijft, dan had die beperkte bescherming toch weldegelijk zin. Ik zie ook geen reden om grotere risico's te nemen.
Anderzijds wordt erop gewezen dat hoofdletsel onder andere soorten verkeersdeelnemers meer voorkomt dan onder fietsers. Automobilisten en hun passagiers reizen ook veiliger met een helm op! Toch schijnt niemand daar serieus iets aan te willen doen, terwijl het idee dat fietsers ter verbetering van de verkeersveiligheid een helm zouden moeten dragen telkens weer de kop op steekt.
Natuurlijk is er niks mis mee als een fietser zich voor vijfenzeventig gulden of meer (koop alstublieft wel een goede) een extra stukje bescherming wil geven. Er is echter een belangrijk verschil tussen een helm willen dragen en een helm moeten dragen.
Als een verbetering van de verkeersveiligheid bereikt moet worden door het bepantseren van de zwakkerere verkeersdeelnemers, dan kan dit consequent worden doorgezet naar voetgangers. Bepaalde risicogroepen, zoals bejaarden en schoolgaande kinderen zouden eveneens verplicht kunnen worden op straat een helm te dragen. Door deze helm van een blauw zwaailicht te voorzien kan dan meteen de zichtbaarheid bij mist en ochtendschemering een stuk verbeterd worden. Uiteraard alles voor hun eigen bestwil.
De Europese federatie van fietsers (European Cycling Federation, ECF) komt met een zakelijker argument. Fietshelmen helpen een beetje, maar zijn niet kosten-effectief. De zwaarte van de ongelukken vermindert, maar het aantal ongelukken niet. Het zou nog beter zijn als deze ongelukken helemaal niet plaatsvinden. Als 100 miljoen van de 700 miljoen Europeanen een helm kopen kost dat meer dan 3 miljard Euro. Als de zelfde hoeveelheid geld wordt geïnves- teerd in maatregelen die het aantal verkeersslachtoffers beperken (zoals betere fietsvoorzieningen en het opvoeden van fietsers) is het effect veel groter, heeft weer een ander wetenschappelijk onderzoek becijferd. Ik heb het niet voor u nagerekend.
Enige maanden geleden riepen de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid en Veilig Verkeer Nederland dat het gebruik van fietshelmen onder jongeren actief gepromoot moet worden. Naar aanleiding daarvan heeft de (landelijke) Fietsersbond enfb een eigen standpunt bepaald over helmen:
Onze zomeravondtochten zijn niet dagelijks maar maandelijks (volgend jaar wellicht tweewekelijks), dus dan mag de helm weer op.
Klaas Sikkel